Οι κατακλίσεις είναι πληγές του σώματος, οι οποίες δημιουργούνται σε σημεία μακροχρόνιας πίεσης κυρίως σε ηλικιωμένους ανθρώπους, αλλά και σε νεότερους κατακεκλιμένους. Η κατάκλιση οφείλεται στη νέκρωση των ιστών στην περιοχή που δέχεται την πίεση. Μια κατάκλιση είναι δυνατό σε ορισμένες περιπτώσεις να εμφανιστεί πολύ γρήγορα. Ακόμα και σε διάστημα π.χ. 2 ημερών σε ξαπλωτή θέση σε έναν ηλικιωμένο ασθενή, μπορεί να δημιουργηθεί κατάκλιση. Οι κατακλίσεις εμφανίζονται πιο συχνά σε μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς σε μεγάλες ηλικίες είναι χειρότερη και η αιμάτωση των ιστών. Κατακλίσεις εμφανίζονται συχνά στην περιοχή του κόκκυγα, στις πτέρνες, στα ισχία, αλλά και σε άλλα σημεία του σώματος. Σε μια κατάκλιση, όπως αναφέρθηκε, υπάρχουν νεκρωμένοι ιστοί (νεκρώσεις). Η νέκρωση των ιστών επεκτείνεται συνήθως ταχέως σε πλάτος και βάθος, ενώ είναι δυνατό να σχηματιστεί απόστημα (συλλογή πύου). Σε παραμελημένες περιπτώσεις είναι δυνατή η μετάδοση της φλεγμονής ακόμα και στα οστά της περιοχής της κατάκλισης. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία για να διαπιστωθεί τυχόν οστεόλυση.

Θεραπεία κατάκλισης

Η θεραπεία / αντιμετώπιση των κατακλίσεων συνίσταται σε:

• Άμεση αποφυγή πίεσης στην περιοχή. Συγκεκριμένα, ο ασθενής θα πρέπει να μην ξαπλώνει στο σημείο της κατάκλισης και επιπλέον θα πρέπει να χρησιμοποιείται ειδικό αερόστρωμα (το οποίο αλλάζει με ειδικό μηχανισμό σε τακτά χρονικά διαστήματα τις πιέσεις στα διάφορα σημεία του), ώστε να υπάρχει εναλλαγή των πιέσεων στα διάφορα σημεία του σώματος.
• Αφαίρεση των νεκρώσεων (νεκρεκτομή / χειρουργικός καθαρισμός κατάκλισης) από το χειρουργό, ώστε να αποκαλυφθεί υγιής ιστός, από τον οποίο μπορεί να προκύψει επούλωση. Σε περιπτώσεις καθυστερημένης επούλωσης (κυρίως λόγω ελλιπούς αιμάτωσης σε ηλικιωμένους), υπάρχει η δυνατότητα ριζικότερης επέμβασης, της πλαστικής δηλαδή αποκατάστασης της κατάκλισης (π.χ. advancement V-Y κρημνός).
• Συχνή παρακολούθηση από το χειρουργό, καθώς ο καθαρισμός της κατάκλισης, μπορεί να πρέπει να επαναληφθεί.
• Συχνές αλλαγές. Οι αλλαγές πραγματοποιούνται είτε με γάζες και αντισηπτικά / επουλωτικές αλοιφές, είτε με ειδικά επιθέματα, είτε με ένα ειδικό σύστημα αρνητικής πίεσης (VAC) που αναρροφά συνεχώς τα παραγόμενα υγρά της πληγής.
  
  

Πρόληψη κατακλίσεων

Για την πρόληψη μιας κατάκλισης, θα πρέπει να αναφερθούν τα εξής:

• Σε κατακεκλιμένους ασθενείς να αλλάζει συνεχώς η θέση τους, ώστε να μην υφίσταται για πολλή ώρα πίεση σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος.
• Σε κατακεκλιμένους, ιδίως σε ηλικιωμένους, να χρησιμοποιείται το ειδικό αερόστρωμα που προαναφέρθηκε
• Στα σημεία του σώματος (π.χ. περιοχή κόκκυγα) που φαίνονται ΄΄ταλαιπωρημένα΄΄, π.χ. ερυθρά, να εφαρμόζεται καθημερινά προληπτικά ενυδατική κρέμα.
• Να λάβουμε υπόψιν ότι μια κατάκλιση μπορεί να δημιουργηθεί σε 2-3 μέρες, αλλά να χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες για να επουλωθεί. Πιο σημαντική είναι δηλαδή η αποφυγή της από τη θεραπεία της.
  
  

Συχνές ερωτήσεις για τις κατακλίσεις

Ερ.: Η ηλικιωμένη μητέρα μου έχει μια κατάκλιση, στην οποία γίνονται αλλαγές. Αρκεί αυτή η θεραπεία?

Απ.: Η κατάκλιση θα πρέπει να εκτιμάται τακτικά από τον ειδικό ιατρό, καθώς αν υφίσταται μια νέκρωση που πρέπει να αφαιρεθεί (να καθαριστεί), τότε πρώτον οι αλλαγές δεν έχουν νόημα ( η κατάκλιση δεν πρόκειται να επουλωθεί αν δεν καθαριστεί) και δεύτερον υπάρχει ο κίνδυνος η νέκρωση και η φλεγμονή να επεκταθούν σε βαθύτερους ιστούς.

Ερ.: Ο καθαρισμός μιας κατάκλισης πρέπει να γίνει με κάποια αναισθησία?

Απ.: Η αφαίρεση των νεκρώσεων μιας συνηθισμένης κατάκλισης είτε δεν απαιτεί καθόλου αναισθησία (καθώς λόγω της νέκρωσης στην περιοχή ο ασθενής δεν αισθάνεται την επέμβαση) είτε τοπική αναισθησία.

Ερ.: Οι αλλαγές μετά από καθαρισμό κατάκλισης θα πρέπει να γίνονται από γιατρό?

Απ.: Οι αλλαγές μπορούν να γίνονται είτε από ιατρό χειρουργό, είτε από νοσηλευτή, είτε από οικείους / συγγενείς υπό την καθοδήγηση βέβαια του χειρουργού και η κατάκλιση να παρακολουθείται τακτικά από το χειρουργό.